کاربرد زئولیت در آکواریوم

زئولیت آکواریوم در کیفیت و تمیزی آکواریوم بسیار موثر است. در این مقاله سعی داریم، درباره کاربرد زئولیت در آکواریوم و تاثیر آن بر حذف آمونیاک و فلزات سنگین از آب، صحبت کنیم. همانطور که قبلا نیز درمورد کاربرد زئولیت در صنایع مختلف توضیحاتی داده‌ بودیم، حال با ما همراه باشید تا پاسخ تمامی سوالات خود را درباره کاربرد زئولیت در آکواریوم بیابید.

تعریف زئولیت در آکواریوم

زئولیت یکی از کانی‌ها با قدرت جذب بالا در طبیعت بوده. و یک نام مشترک برای بیش از 240 ساختار  ویژه و منحصر به فرد است. که 40 نوع آن ها در طبیعت یافت می‌شود.

زئولیت یکی از مواد تصفیه شیمیایی است که در فیلتراسیون آب آکواریوم از آن استفاده می‌شود و به‌ وسیله تبادل یونی عمل تصفیه آب را انجام می‌دهد. گفتنی است که این ماده برای اولین بار در سال 1756 توسط اکسل بردریک کرونستد که یکی از کانی شناسان روس بود شناسایی و معرفی شد.

این کانی به سنگ جوشان نیز معروف می‌باشد. زئولیت که در خانواده آلومینوسیلیکات ها قرار دارد، به روش‌های طبیعی و مصنوعی تولید می‌شود.

نحوه عملکرد زئولیت در آب

زمانی که زئولیت را در آب قرار می‌دهیم. آمونیاک را از آب حذف کرده و آن را درون ساختار متخلخل خود نگه می‌دارد. آمونیاک یک ماده بسیار سمی برای آبزیان می‌باشد. و زئولیت باعث کاهش میزان آمونیاک در آب می‌شود.

یون‌های سدیم موجود در ساختار زئولیت با یون‌های کلسیم و منیزیم آب واکنش داده و با یک دیگر تبادل یونی می‌کنند. این واکنش باعث رسوب کلسیم و منیزیم و درنهایت کاهش سختی آب می‌شود.

در تبادل یونی زئولیت، یون سدیم خود را مبادله می‌کند. به همین علت است که این ماده به زئولیت سدیمی‏ نیز معروف شده است.

یون‌های سدیم موجود در این ماده، جایگزین کلسیم و منیزیم محلول در آب‌شده و روی سایر آنیون‌های آب شامل سولفات، کلراید و سیلیکات‌ها مؤثرند. و این ترکیبات بدون هیچ تغییری در آب باقی می‌مانند.

کاربرد زئولیت در آکواریوم

قبل‌تر در فتح البرز راجب کاربرد پوکه معدنی در آکواریوم توضیحاتی را برایتان شرح داده‌ایم. حال اما زئولیت، این سنگ معدنی است که نقشی کلیدی در حفظ سلامتی و زیبایی آکواریوم ایفا می‌کند.

زئولیت، با ساختار متخلخل و سطح وسیع خود با عملکرد خارق العاده خود آکواریوم شما را از شر آلودگی‌ها و سموم پاک کنند.

عملکرد زئولیت در آکواریوم

زئولیت، آمونیاک، سمی‌ترین دشمن ماهی‌ها را جذب و خنثی می‌کند و از رشد جلبک‌ها جلوگیری می‌کند. این سنگ شگفت‌انگیز، آب آکواریوم شما را تصفیه می‌کند و محیطی سالم و دل‌انگیز برای ماهی‌ها و گیاهان فراهم می‌کند.

استفاده از زئولیت در آکواریوم

گاز آمونیاک، سمی مهلک و نامرئی است که در آب حل شده و می‌تواند به سرعت سلامتی آبزیان را به خطر اندازد. این گاز، به مراتب سمی‌تر از یون آمونیوم است و حتی در مقادیر بسیار کم (کمتر از 0.02 میلی‌گرم در لیتر) می‌تواند برای ماهی‌ها کشنده باشد.

خوشبختانه، روش‌های مختلفی برای جداسازی آمونیاک از آب و پساب وجود دارد. یکی از این روش‌ها مصرف زئولیت در پرورش آبزیان می‌باشد.

در این روش، باکتری‌های خاصی به طور طبیعی آمونیاک را به نیترات تبدیل می‌کنند. این فرآیند، در بسیاری از روش‌های تصفیه آب به طور طبیعی اتفاق می‌افتد و راه حلی کارآمد و کم‌هزینه برای حذف آمونیاک به شمار می‌رود.

از کدام زئولیت در آکواریوم استفاده کنیم؟

پیش از پرداختن به تاثیر زئولیت در آکواریوم باید بدانیم که، زئولیت‌ها مواد معدنی متخلخل و بسیار جاذبی هستند. که عمدتا از سیلیکا و آلومینیوم تشکیل شده‌اند. گفتنی که این مواد به علت توانایی جذب و نگه داشتن انواع مواد نامطلوب مفید هستند.

 همه زئولیت‌ها بایکدیگر یکسان نیستند. اشکال زئولیت‌ها در عملکرد بهتر آن موثر است. Clinoptilolite یا clino، یکی از اشکال طبیعی زئولیت می‌باشد. که دارای خاصیت برتری بویژه برای آمونیاک است.

در حال حاضر علاوه بر اشکال مختلف زئولیت طبیعی، اشکال مصنوعی آن نیز موجود است. که دارای فرم و ساختار متفاوتی نسبت به فرم های طبیعی آنها می‌باشند.

باید به این نکته توجه شود، که در هنگام انتخاب زئولیت برای آکواریوم خود، باید زئولیت با برچسب مخصوص استفاده در آکواریوم را انتخاب کنید.

گفتنی است که زئولیت‌ها، برای استفاده در آکواریوم‌های آب شیرین و آب شور طراحی شده‌اند.

همچنین برخی فرمول‌ها برای آکواریوم‌های تازه تاسیس وجود دارند. که کربن فعال و زئولیت را با یکدیگر ترکیب می‌کنند. این ترکیب برای استفاده در آکواریوم‌هایی که، آمونیاک شدیدی را تجربه می کنند مناسب است.

نحوه استفاده از زئولیت در اکواریوم

یکی از متداول ترین روش‌های استفاده از زئولیت، استفاده از آن در راکتور‌های مخصوص می باشد. انواع مختلفی از راکتورها در بازار وجود دارند. که هر کدام دارای ویژگی‌های خاصی هستند.

چیزی که باعث تبعیض راکتورهای زئولیت نسبت به انواع دیگر می‌شود. این است که آن‌ها دارای یک دسته هستند. که قابلیت تکان دادن مواد را به آکواریوم می‌دهد.

قابل ذکر است که، عمل تکان دادن برای چند دقیقه در طول روز انجام می‌شود.

تا باکتری‌ها را از لجن‌های باکتریایی آزاد کرده و مواد غذایی مرجان‌ها را فراهم کند.

بهتر است برای زئولیت از جریان کم استفاده کنید، معمولا حدود 100 گالن در ساعت یا کمتر، مناسب است. چرا که هدف این است، پناهگاهی کوچک برای باکتری‌ها ایجاد کنیم، محیطی که آن‌ها بتوانند جذب نیترات و فسفات را افزایش دهند.

مزایا زئولیت در آکواریوم

در ادامه به معرفی مزایای زئولیت در آکواریوم و تاثیر آن بر آبزیان نیز می‌پردازیم:

• زئولیت آکواریوم قیمت کمتری نسبت به سایر مواد شیمیایی دارد. که این اختلاف قیمت بستگی به مرغوبیت آن نیز دارد. بنابراین اگر می‌خواهید نتیجه مطلوب‌تری بگیرید از زئولیت‏‌های با برند معتبر استفاده کنید.
• در صورت اشباع‌ مواد زئولیت، توصیه می‌شود که آن را دور نریزید. چرا که می‌توان از آن به‌عنوان کود برای گیاهان گلدانی و یا حتی باغچه استفاده کرد. باید توجه شود که در استفاده از آن‏ زیاده‌روی نکنید. چرا که به دلیل قوی بودن آن به ریشه گیاه آسیب رسانده و آن را از بین خواهد برد.
• زئولیت بر غلظت آمونیاک و فسفات موثر بوده، و آمونیاک را جذب کرده و باعث کاهش ته نشینی فسفات نیز می‌شود.
• زئولیت باعث تعدیل PH در محیط زیست آبزیان می‌شود.
• باعث کاهش غلظت آمونیاک در کل دوره پرورش در استخر ماهی می‌گردد.
• موجب افزایش تولید با کیفیت بهتر و کاهش تلفات می‌شود.
• این ماده فلزات سنگین را به خود جذب کرده.و مسمومیت‌های احتمالی را کاهش می‌دهد.
• زئولیت‌ها توانایی جذب سموم قارچی بویژه آفلاتوکسین‌ها را دارند. قابل ذکر است که این ویژگی به دلیل ظرفیت تبادل یونی بالا، وجود حفره‌های فراوان و توانایی تشکیل ژل ضعیف در زئولیت‌ها می‌باشد.
• ترکیب 2 – 3 درصد زئولیت با خوراک آبزیان، هضم و جذب را بهتر کرده. و موجب رشد و باروری بیشتر نیز می‌شود.

معایب زئولیت آکواریوم

در ادامه به شرح معایب استفاده از زئولیت در آکواریوم نیز می‌پردازیم:

• زئولیت نمی‌تواند نیتریت را جذب و خنثی نماید. به همین علت است که، در صورت استفاده از این ماده در آکواریوم‌هایی که به‌ تازگی راه‌ اندازی شده‌‌اند و چرخه نیتروژن آن سپری نشده باشد. آمونیاک آن بوسیله این مواد جذب‌شده و موجب افزایش نیتریت آن می‌شود. قابل ذکر است که افزایش نیتریت موجب مسمومیت آبزیان و درنهایت ‏تنبلی ماهی‏‌ها و بی‌حالی و بی‌اشتهایی و مرگ آنها خواهد شد.
• برخی معتقدند که استفاده از زئولیت نه‌ تنها مفید نیست. بلکه به علت جذب آمونیاک آب، که غذای باکتری‌های نیتروژن خوار آکواریوم می‌باشد. می‌تواند مضر نیز باشد.
• زئولیت آکواریم با پیت موس و ذغال ‏اکتیو تداخل داشته و استفاده از این سه مدیا تأثیر مثبت یکدیگر را کاهش می‌دهند.

احیای زئولیت

عمر مفید زئولیت دو ماه است. و عملکرد آن پس از دو ماه دچار افت شدید شده و در صورت شارژ مجدد آن بهتر است قسمتی از آن را با مواد جدید جایگزین نمایید.

نحوه قرار دادن زئولیت در فیلتر آکواریوم

زئولیت در اشکالی شبیه به کربن ارائه می‌شود. و با یک کیسه داخل فیلتر جای می‌گیرد. در فیلتر کنیستر، زئولیت باید مابین فوم و یا مواد مکانیکی و مواد بیولوژیکی قرار داده شود.

گفتنی است که، برخی از تولید کنندگان یک پد زئولیت را که می‌تواند در یک پاور فیلتر و یا کنار یک فیلتر کنیستر نصب شود را عرضه می‌کنند.

همچنین می‌توان زئولیت را درون یک کیسه قرار داد، و بجای قرار دادن آن در فیلتر، آن را داخل مخزن و در معرض جریان آبی که وارد مخزن می‌شود، قرار دهیم. مزیت این کار آسان کردن تعویض یا خارج کردن آن از سیستم می‌باشد، بخصوص هنگامی که باید آن را بطور مکرر جایگزین و یا شارژ نمایید.

چگونه از زئولیت آکواریوم می توان دوباره استفاده کرد؟

زئولیت‌ها معمولا ظرف مدت یک ماه یا زودتر، اشباع شده و باید شارژ شوند و یا با زئولیتی جدید جایگزین شوند. قابل ذکر است که، زئولیت‌های مورد استفاده در آکواریوم‌های آب شیرین را می‌توان توسط محلول آب و 5% نمک طبیعی معمولی شارژ کرد.

بدین ترتیب که، پس از 24 ساعت غوطه‌ور کردن زئولیت در محلول آب و نمک، باید آن را در یک سینی پهن کرده و به مدت دو روز در معرض نور خورشید قرار دهید تا خشک شود.

به طور معمول باید زئولیت را پس از اشباع شدن، از آکواریوم خارج کنیم. قابل ذکر است که، زئولیت‌ها باید پس از شارژ شدن بعد از گذشت دو تا سه ماه با زئولیت های جدید جایگزین شوند.

زئولیت آکواریوم معمولا برای جذب آسان آمونیاک فرموله شده است، و آن را ماده‌ای مفید برای مقابله با آمونیاک ساخته است. باید بدانید که، زئولیت تمام سموم نامطلوب مخزن را حذف نمی‌کند. و برای همیشه نیز کارایی نخواهد داشت. هنگامی که زئولیت به نقطه اشباع می‌رسد. دیگر هیچ مزایا یا فایده ای ندارد.

نظر کارشناسان در استفاده از زئولیت آکواریوم آب شور

کارشناسان آکواریوم آب شور به طور کلی استفاده از زئولیت را در این نوع آکواریوم‌ها توصیه می‌کنند. زئولیت یک ماده معدنی متخلخل است که به دلیل خواص جذب کنندگی بالای خود، می تواند آمونیاک، نیترات، فسفات و سایر مواد مضر موجود در آب آکواریوم آب شور را جذب کند.

کارشناسان در ارتباط با کاربرد زئولیت در آکواریوم تازه تاسیس شده اختلاف نظر دارند. بسیاری از افراد بر این اعتقادند که بیولوژیک باید طبیعی باشد. در صورتی که سطح آمونیاک بالا باشد، استفاده از زئولیت برای کوتاه مدت لازم و ضروری است.

این موضوع در آکواریوم‌های تازه تاسیس نیز صدق می‌کند، چرا که در چنین شرایطی مسمومیت با آمونیاک به سرعت می تواند منجر به تلفات آبزیان شود. بهتر است که پس از حذف آمونیاک، زئولیت را حذف کنید. چرا که زئولیت نباید بطور دائمی استفاده شود.

قیمت زئولیت

زئولیت‌ها انواع مختلفی دارند. که برخی دارای خاصیت اسیدی بوده و برخی نیز قلیایی هستند. علاوه بر این لازم به ذکر است که روش تولید آن‌ها نیز با‌هم متفاوت بوده و نمونه‌های ایرانی آن رسوبی بوده و در اغلب کشورهای دیگر از نوع آتشفشانی استفاده می شود. بر همین اساس قیمت زئولیت این گروه از کانی‌ها متغییر بوده. و با در نظر گرفتن داخلی یا خارجی بودن و همچنین ویژگی‌های شیمیایی آن‌ها نیز تعیین می‌گردد.

کلام آخر

همچنین شما همراهان شرکت فتح البرز دامفان جهت خرید انواع زئولیت می‌توانید با گروه صنعتی ما تماس بگیرید. باید به این نکته توجه شود که ممکن است نوع زئولیت مورد استفاده در هر یک از صنایع با یکدیگر تفاوت‌هایی داشته و راندمان آن‌ها با هم متفاوت باشد.

سوالات متداول

خواص زئولیت در آکواریوم چیست؟

• تصفیه آب: زئولیت مواد مضر مثل آمونیاک و نیتریت رو جذب میکنه و آب آکواریوم رو تمیز نگه میداره.
• بهبود کیفیت آب: با حذف مواد سمی، محیطی سالم رو برای ماهی ها فراهم میکنه.
• تنظیم pH: به حفظ تعادل اسیدیته آب کمک میکنه.
• جذب فلزات سنگین: برخی انواع زئولیت میتونن فلزات سنگین رو هم جذب کنن.

به طور خلاصه: زئولیت مثل یه فیلتر طبیعی عمل میکنه و کیفیت آب آکواریوم رو به طور قابل توجهی بهبود میده.

انواع زئولیت ها در آکواریوم کدامند؟

زئولیت‌ها در انواع مختلفی برای تصفیه آب آکواریوم استفاده می‌شوند. هر نوع، ساختار و کاربرد متفاوتی دارد.

• زئولیت طبیعی: از معادن استخراج می‌شود.
• زئولیت مصنوعی: در آزمایشگاه تولید می‌شود.
• زئولیت گرانول: به صورت دانه‌های ریز است.
• زئولیت پودری: به صورت پودر است.

کاربرد زغال اکتیو در آکواریوم چیست؟

زغال اکتیو مانند یک فیلتر عمل کرده و مواد آلی اضافی، رنگ و بوهای نامطبوع آب آکواریوم را جذب می‌کند و باعث شفافیت و بهبود کیفیت آب می‌شود.

به طور خلاصه: زغال اکتیو کردن، آب آکواریوم را تمیز و زلال می‌کند.